بخێر بهێن   .. نۆبوون بلۆگ پەنجەرەکا بچویکە بۆ دیتن و تێگەهشتنەکا نوی، گرنگیێ ب گەشەپێدانا هزر و شییانێن مرۆڤی ددەت   دیتنا من:    مروڤ ئارمانجە، بەرێ بنیاتێ جڤاکی یە، ئەگەر هاتە ژبیرکرن دێ ئاڤاهییەکێ سست وبێ بنیات دورست بیت، هەر وەختەکێ هروبایەکێ بچویک بهێت دێ هەرفیت.  ناما من:    نۆبوون د هزر وگۆتن وکریارێن مەدا

الأربعاء، 30 يناير 2013

تو باوه‌ر ناكه‌ى كێ خه‌لاتێ نوبل وه‌رگرت...؟؟



د تاقيكرنه‌كا فيزيايێ دا ل زانكويا كوبنهاگن ل دانيمارك، پرسياره‌ك بو قوتابيا هاتبوو ب ڤى ره‌نگى: چاوا دێ بلنداهيا ناتيحه‌كا ئه‌سمانى (ئاڤاهيه‌كێ بلند) پيڤى ب رێكا ئاميرێ باروميترى (ئاميرێ پيڤانا فشارا ئه‌سمانى)؟
به‌رسڤا دورست ئه‌وه‌ دێ جودايێ دناڤبه‌را فشارا ئه‌سمانى (الضغط الجوي) لسه‌ر عه‌ردى ولسه‌ر بانێ ناتيحا ئاسمانى پيڤى.
ئێك ژ به‌رسڤێت هاتينه‌ دان، ماموستايێ فيزيايێ گه‌له‌ك توره‌كر، ئستيفزازا وى هاته‌ كرن ب وى به‌رسڤێ، چونكى ئه‌وى هزر كر ئه‌و به‌رسڤ ترانه‌كرنه‌ ب فيزيايێ، له‌وما رابو ئه‌و قوتابى ساقت كر، بێى بزانيت كا به‌رسڤێت پرسيارێن دى دچاوانن؟ ئه‌و به‌رسڤا ماموستا پێ توره‌بوى ئه‌ڤه‌بوو: دێ ئاميرێ باروميترى ب وه‌ريسه‌كێڤه‌ گرێده‌ين ودێ لسه‌ر بانێ وى ئاڤاهيێ بلند به‌رده‌ينه‌ خوارێ هه‌تا دگه‌هيته‌ ئه‌ردى ودێ درێژيا وه‌ريسى پيڤين، هوسا دێ بلنداهيا ئاڤاهى زانين!!!
ماموستا گه‌له‌ك ب ڤێ به‌رسڤێ توره‌بوو چونكى وى قوتابى بلنديا ئاڤاهيى پيڤا ب رێكا كه‌ڤن كو چ گرێدان ب ئاميرێ باروميترى ڤه‌ نينه‌ و يا دويره‌ ژ فيزيايێ، ئانكو رارى پێكرنه‌ ب زانستێ فيزيايێ، قوتابى شكيات كر وگوت: به‌رسڤا من 100% يا دورسته‌ ، ل دويڤ ياسايا زانكويێ خه‌بيره‌ك دانا دا بريارێ لسه‌ر ڤێ كێشێ بده‌ت.
راپورتا دادڤانى (خه‌بيرى) وسا دياكر كو به‌رسڤا قوتابى يا دورسته‌، لێ به‌رسڤ وه‌سا ديار دكه‌ت كو ئه‌ڤ قوتابيه‌ چ ژ فيزيايێ نزانيت، له‌وما بريار دا شانسه‌كێ دى بده‌نێ دا ديار بيت كا ئه‌و تشته‌كێ زانستى دزانيت يان نه‌؟ ئينا رابون هه‌ر ئه‌و پرسيار ژێ كر لێ ب شێوه‌كێ زاره‌كى ئانكو شه‌فه‌هى؟؟
قوتابى بيچه‌كێ هزرا خو كر وگوت: من گه‌له‌ك به‌رسڤ يێن هه‌ين بو پيڤانا بلنداهيا وى ئاڤاهى، ئه‌ز نزانم كيژكێ هه‌لبژێرم؟؟؟ دادڤانى گوتێ هه‌ميان بێژه‌...كا ته‌ چ هه‌يه‌ يێ زانستى؟ قوتابى به‌رسڤ دا...

ئه‌م دشێين باروميته‌رى ژ سه‌ر بانێ وى ئاڤاهى پاڤيێن و وه‌ختى حساب بكه‌ين كا دێ د چه‌ندێ دا گه‌هيته‌ ئه‌ردى؟ پاشى دێ بلنديا ئاڤاهى زانين ب رێكا ياسايا راكێشانا ئه‌ردى (الجاذبية الارضية)

هه‌روه‌سا ئه‌گه‌ر سه‌قا هه‌تاڤ بيت، ئه‌م دشێين بلنديا سيتافكا باروميترى ويا ئاڤاهيى بپيڤين وپاشى ب ياسايا تناسب دناڤبه‌را هه‌ر دوو بلندى وسيتافكا دا دێ بلنديا ئاڤاهى بزانين.

ئه‌گه‌ر مه‌ حه‌له‌كا بله‌ز دڤێت كو سه‌رێ مه‌ پێڤه‌ نه‌ ئێشيت، دێ پرسياێ ژ زێره‌ڤانێ ڤى ئاڤاهى كه‌ين كا بلنديا وى چه‌ندى؟ دێ بێژينێ ئه‌گه‌ر بێژيه‌ مه‌ دێ ڤى باروميته‌رێ نوى ده‌ينه‌ ته‌ وه‌ك ديارى.

ژ خو ئه‌گه‌ر مه‌ دڤێت ئه‌م تشتا ب زه‌حمه‌ت بكه‌ين دێ جێوازيێ دناڤبه‌را فشارا ئه‌سمانى لسه‌ر ئه‌ردى ولسه‌ر بانێ وى ئاڤاهى ب رێكا باروميته‌رى پيڤين.

دادڤان ل هيڤيا به‌رسڤا چارێ بوو، وى هزر دكر دێ دياركه‌ت كو ئه‌و قوتابى د فيزيايێ دگه‌هيت؟ لێ دركه‌فت به‌رسڤا چارێ ل ده‌ڤ وى ب زه‌حمه‌ترين رێك، ونه‌ يا ب دلێ وى يه‌‌.
ل دوماهيێ من دڤێت بێژمه‌ هه‌وه‌ كو ئه‌ڤ قوتابى يه‌ (نيلز بور)ه‌ ، ئه‌و كه‌سه‌ يێ نه‌ به‌س بويه‌ مروڤه‌كێ سه‌ركه‌فتى د فيزيايێ دا، به‌لكى بو ئێكه‌مين كه‌س ل دانيمارك كو خه‌لاتێ نوبل وه‌رگرتى ب فيزيايێ.

ژێده‌ر http://ar.wikipedia.org



ليست هناك تعليقات: